بررسی علل بروز منازعات و تشدید خشونت ها در عراق پس از صدام حسین

دولت ایالات متحده آمریکا در 21 مارس 2003 (فروردین سال 1382) ، در سایه شعارهایی نظیر مبارزه با تروریسم و دستیابی به سلاح های اتمی، برقراری صلح، اعطای دموکراسی و آزادی، به صورت غیر قانونی به کشور عراق لشگرکشی کردوآن را به اشغال نظامی خویش درآورد. درپی این حمله نظامی ایالات متحده آمریکا و کشورهای متحد آن، دولت بعث عراق به رهبری صدام حسین سرنگون شد و به سرعت سیر جدیدی از خشونت ها و منازعات قومی و مذهبی در عراق ریشه گرفت. سقوط رژیم صدام حسین راه های گوناگونی را پیش روی مردم عراق نهاد که این مسیرها می توانست (و می تواند) به بهتر شدن و یا بدتر شدن وضعیت آن ها ختم شود. این تهاجم به عنوان یکی از بزرگترین اشتباهات تاریخی دولت آمریکا محسوب می گردد. با بررسی دقیق وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی عراق امروز، به نظر می رسد که طیف وسیعی از عوامل داخلی و خارجی چون مولفه های تاریخی و ویزگی های ژئوپلتیک کشور عراق، تاثیرات واقعه یازده سپتامبر، سقوط دیکتاتوری صدام و تبعات خلاء قدرت و سیستم بسته مدنی، حضور نیروهای ائتلاف و تاخیر در فرایند تشکیل دولت- ملت سازی، حضور قدرت های بزرگ و دخالت در امور منطقه ای و پیامد امنیتی، نوع نگرش سیاسی ، مذهبی، اقتصادی و فرهنگی مردم در دو طیف وسیع شیعه و سنی، دوران نوسازی و سکولاریسم و تاثیرات آن بر مذهب، نقش کشورهای همسایه در دوران پس از اشغال و چالش های امنیت ملی، رقابت بازیگران منطقه ای، همگی به عنوان عوامل تعیین کننده ای در حل معمای امنیت قومی در شرایط امروزی عراق ایفای نقش می کنند. هدف عمده این تحقیق در پنجمین سالگرد اشغال عراق، شناسایی و طبقه بندی علل و ریشه های خشونت ها و ناآرامی های عراق کنونی است تا ما را به ارائه راهکارهای علمی و عملی برای برون رفت از شرایط موجود رهنمون سازد. لذا این مطالعه با تلخیص عوامل فوق در سه سطح و با فرض سه عامل اختلافات فرقه ای (سطح داخلی)،برهم خوردن توازن قدرت (سطح منطقه ای) و میل آمریکا به تثبیت قدرت هژمونی (سطح سیستمیک یا بین المللی)پس از سقوط صدام حسین– به شناسایی و تبیین مهم ترین عوامل شکل دهنده منازعات و خشونت های فرقه ای و مذهبی در کشور عراق می پردازد.